Էկոլոգիա

Նախագիծ 3... Բնական աղետներ.

Սողանքներ 

1.Սոանքը լեռնային ապարների սահող տեղաշարժն է լանջով, ծանրության ուժի ազդեցության տակ:
Ավելի ճշգրիտ սահմանման դեպքում կարելի 
Ավելի ճշգրիտ սահմանման դեպքում կարելի է ասել, որ սողանքը լեռնալանջերի, գետահովիտների ևարհեստական թեքությունների վրա զգալի չափերի ապարա­զանգվածի տեղաշարժն է, որը կատարվում էծանրության ուժի, ջրադինամիկ ճնշման, լանջի վրա արհեստական բեռնվածքի ավելացման,  սեյսմիկ կամտեխնածին ցնցումների և այլ ուժերի ազդեցությունից:


2.Սողանքը զարգանում է հողազանգվածներում, որոնք չունեն բնական կցորդում։  Սողանքների առաջացմանպատճառներն են` ջրով հագենալու հետևանքով հողի բեռնվածության ավելացումը, փոսերի, իջվածքների ումակերեսային շերտերի տակ ջրակայուն կավի առկայությունը, երկրաշարժից և ուժեղ պայթյուններիցառաջացած ցնցումները: Սողանքները կամ այլ կերպ ասած` լոկալ երկրաշարժերը կարող են լինել մարդկանցգործունեության հետևանք։ Առանց նախնական մասնագիտական հետազոտության` ճեղքվում են սարեր ուբլուրներ, բացվում են ճանապարհներ ու կառուցվում շենքեր: 


3.Սողանքներից հիմնականում տուժում են բնակելի և արդյունաբերական կառույցները, տրանսպորտայինհաղորդակցուղիները, էներգատարները, հանքերը և այլն։ Oրինակ, ԱՄՆ-ում սողանքների հասցրած տարեկանվնասը կազմում է մոտ մեկ միլիարդ դոլար։ Այս թիվը տարեցտարի աճելու միտում ունի։ Սակայն այս աղետըչի բավարարվում միայն նյութական վնասներ պատճառելով։ Նույն ԱՄՆ-ում ամեն տարի սողանքի զոհ էդառնում 25 մարդ, որը շատ ավելի է երկրաշարժերից զոհվածների թվից։ Ճապոնիայում այդ թիվը կազմում էբոլոր աղետներից զոհվածների 40-50 տոկոսը, սա այն դեպքում, երբ ճապոնական կղզիները տարաբնույթաղետների՝ երկրաշարժ, հրաբուխ, ջրհեղեղ ու փոթորիկ, մշտական թիրախ են: 


4. Սողանքներն անվանում են նաև փոքր (լոկալ) երկրաշարժեր։ Եվ եթե երկրաշարժերը կանխատեսելհամարյա թե անհնար է, ապա սողանքները հնարավոր է կանխատեսել ու կանխել։
Կարելի էր, բայց չկանխվեց Ողջաբերդի անկումը։

Արդեն բազմիցս ապացուցված փաստ ու անբեկանելի ճշմարտություն է՝ երբ գումարներ չեն գտնվում աղետըկանխելու, դանակը ոսկորին հասնելուց հետո, շատ ավելի մեծ գումարներ են հայթայթում բյուջեի ծակ ուծուկերից՝ ահռելի վնասների մի չնչին մասը հատուցելու համար։ Երկրի զարգացման սուղ միջոցները, հունըփոխելով, նպատակամղվում են աղետի հետևանքները վերացնելուն։

Նախագիծ 2… Վերահսկենք մեր շրջակա միջավայրը

1.      Ինչպիսի միջավայրում ենք ապրում մենք, փորձեք ինքներդ գնահատել ձեր շրաջակա միջավայր որակը: 
2.      Ինչպես է ազդում շրջակա միջավայրը ձեր առողջության վրա, եթե կան առանձնակի դրսևորումներ, ներկայացրեք կոնկրետ օրինակներով:
3.      Ինչպես եք պատկերացնում շրջակա միջավայրի վերահսկողությունը, ինչպես այն դարձնել ավելի արդյունավետ: Ինչ դեր ունի հասակարական վերահսկողությունը, ինչպես մեծացնել այն:
4.      Ինչ ես անում դու, որպեսզի բարելավես շրջակա միջավայրի որակը:
5.      Հիմնավորել թե ինչու միջազգային համագործակցույթունը բնապահպանության բնագավառում չի տալիս ակնկալվող ցանակի արդյուք: 





1.      Էկոլոգիա գիտությունը ստեղծում է չափանիշներ, գնահատելու համար միջավայրը, որում մենքապրում ենք: Օրինակ՝ տարբեր նյութերի քանկաը օդում, ջրում: Այս առումով Հայաստանի ցոիցանիշներըհետ են աշխարհի միջին ցուցանիշից՝ ինչպես և շատ այլ զարդացող երկրներ: Այդպիսի մի օրինակ՝ աշխարհիցամաքի 26 տոկոսը անտառածացկ է, մինչ դեռ Հայաստանում այդ ցուցանիշը պաշտոնական տվյալներով 11տոկոս է: Ոչ պաշտոնական տվյալներով այդ թիվը ավելի փոքր է:

2.      Նաև միջավայրը որում մենք ապրում ենք կարելի է չափել մարդկանց առողջությամբ: Կենսամակարակըչափվում է կյանքի միջի տևողությամբ: Օրինակ, եթե նայենք Ճապոնիայի օրինակը, որտեղ կարծեսկենսամակարդակը պիտի ցածր լիներ ատոմակայանների և արդյունաբերական այլ հիմնակների պաճառով,սակայն, ըստ ցուցանիշի, Ճապոնիայում են ապրում աշխարհի ամենաերկարակյաց մարդիկ:* Այստեսանկյունից Հայաստանը առաջինն է իր հարևանների մեջ:


3.      Շրջակա միջավայրի վերահսկողությունը մեծապես կախված է երկրի զարգացածության մարարդակից:Եթե մենք կատարենք լավ աշխատանքի կազմակերպում, որը բնորոշ է զարգացած երկրներին, ապա դրահետ մեկտեղ կզարգանա նաև վերահսկողությունը միջավայրի նկատմամբ, որում մենք ապրում ենք:Բնապահպանությունը պետք է դառնա ապրելակերպ, բնավորության գիծ, սերունդների դաստիրակությանառարկա:

4.      Ես կարծում եմ, որ այս գերծը չի կարող արվել կարճ ժամկետներում և պիտի իրագործվի քայլ առ քայլ:Իմ ներդրումը բնապահպանության գործում չնչին է, սակայն եթե բնապահպանությունը կրի մասայականբնույթ և այդ գործում ներգրավված լինեն բոլորը, անկախ նրանց կատարած աշխատանքից, մենք կհաջողենքայս գործում:


5.      Կարծում եմ, որ այս հարցը ավելի շուտ կապ ունի քաղաքականության հետ: Եվ ցանկացած երկիր կամտարածաշրջան պարտավոր է իր բնապահպանության հարցերը արծարծի տնտեսական և սեցիալականոլորտներում և հարցը լուծի իր մեջ: Սա է պաճառը, որմիջազգային համագործակցույթունը բնապահպանության բնագավառում չի տալիս ակնկալվող ցանկալի արդյուք: 

Աղբյուր.

http://ru.wikipedia.org/wiki/Список_стран_по_ожидаемой_продолжительности_жизни

Նախագիք 1…Էկոհամակարգերի հիմնախնդիրը

Էկոհամակարգը ,կենսաբանական համակարգ է, որը կազմված է կենդանի օրգանիզմների համայնքից`բիոցենոզից, նրանց բնակության միջավայրից՝ կենսատոպից, կապի համակարգից՝ որը էներգիայի և նյութիփոխանակություն է իրականանում նրանց միջև։Էկոլոգիայի հիմնական հասկացություններից է։Էկոհամակարգի օրինակ է հանդիսանում ջրավազանը նրանումբնակվողբույսերի, ձկների, անողնաշարավորների, միկրոօրգանիզմների հետ, որոնք կազմում են համակարգիկենդանի բաղադրամասը՝կենսացենոզը։ Որպես էկոհամակարգ ջրավազանի համար բնութագրական ենորոշակի բաղադրության նաստվածքները, քիմիական բաղադրությունը և ֆիզիկական պարամետրերը, ինչպեսնաև բիոլոգիական արտադրողականության որոշակի ցուցանիշները և տվյալ ջրամբարի յուրահատուկպայմանները։ Էկոլոգիական համակարգի մեկ այլ օրինակ է – Ռուսաստանի միջին հատվածներումսաղարթախիտ անտառը։ Այս անտառների համար բնութագրական է բնահողը և կայուն բուսական համայնքըև, որպես հետևանք, խիստ որոշված միկրոկլիմայի ցուցանիշները և միջավայրի այս պայմաններինհամապատասխանող կենդանի օրգանիզմների կոմպլեքսը։ Մեծ նշանակություն ունի համայնքի տրոֆիկականհամակարգը և բիոզանգված ստեղծողների՝ նրա սպառողների և բիոզանգվածը քայքայողների,հարարաբերակցությունը, ինչպես նաև արտադրողականության, էներգիայի և նյութափոխանակությանցուցանիշները, որը թույլ է տալիս որոշել էկոհամակարգի տեսակն ու սահմանները։

1.      Ձեր կարծիքով որոնք են էկոհամակարգերի կարևորագույն  հատկանիշները: Ինչու՞:
2.      Ինչպիսի էկոհամակրգեր են Ձեզ շրջապատում, ինչ առանձնահատկություն ունենք նրանք:
3.      Ինչպես է ազդում մարդը Ձեզ շրջապատող էկոհամակարգերի կենսագործունեություն վրա:
4.      Ինչ տեղի կունենա էկոհամակարգերի հետ, եթե պակասի Էներգիայի, ֆոսֆորի, ածխածնի ու ազոտի հոսքը (յուրաքանչյուր տարբերակը ներկայացնել առաձին): 


1.      Էկոհամակարգը- դա մի բնական միջավայր է, որը օշտված է տարբեր հատկանիշներով ևհատկություններով: Էկոհամակարգում չկա մի տարր, որը դեր չունենա՝ դրանք բոլորը փոխկապակցված են, ևեթե դրանցից որևէ մեկը վերանա, կվերանա ամբողջ էկոհամակարգը:Այսպես այդ տարրերը իրար հետփողկապակցված կազմում են շղթաներ: Շղթայում կարելի է առանձնացնել երեք տեսակ կենդանի՝պրոդուցենտներ, կոնսումենտներ և ռեդուցենտներ: Դրանք էլ կատարում են իրար մեջ նյութերի և էներգիայիշրջանառությունը: 
Բացի դրանից կենդանիներ ունեն նաև այլ գործառույթներ: Օրինակ՝ բուսականությունը միջավայր է որոշկենդանիների համար, կան կենդանիներ, որոնք կատարում են փոշոտում և ապահովում բույսերիբազմացումը: Օրինակներ կարելի է թվել անհամար:
Այսպիսիով էկոհամակարգի կարևորագույն հատկանիշը, դա դրա մասերի միասնական շղթան է՝ բոլորկենդանիների կապը միմիանց հետ:

2.      Երևանը գտնվում է Արարատյան գոգավորությունում՝ կիսաանապատային լանդշավտային գոտում:Սակայն այստեղ առանձնանում է անթրոպոգեն էկոհամակարգը: Մարդու գործունեության հետևանքովառաջանում են արհեստակնա էկոհամակարգեր, որոնք առավելապես տարբերվում են բնականէկոհամակարգերից՝ դրանցում չկա կապ մասնիկների միջև, շատ դեպքերում առկա է կենդանիների երեքտեսակից միայն մեկը: Օրինակ ցանքատարածություններում կա միայն պտոդուցենտ կենդանի:
Հարկ է նշել, որ էկոհամակարգերը նույնպես կապ ումեն և ազդում են իրար վրա: Օրինակ անտառներիվերանալու դեպքում կառաջանա խոնավության ավելցուկ, որը կարող է բերել նոր էկոհամակարդի՝ճահիճների առաջացմանը: Երբ հարցը վերաբերվում է որևէ էկոհամակարգի հիմնախնդրին, ապա այնվերաբերվում է բոլոր էկեհամակարգերին և բնությանը:
3.     Ամեն երկիր կամ տարածաշրջան ունի իր էկոլոգիական խնդիրները: Միաժամանակ կանհամամոլորակային հիմնախնդիրներ: Եթե համեմատենք մեր երկրի կամ քաղաքի ցուցանիշները աշխարհիմիջին ցուցանիշների հետ, րոցով պատկերացում ենք կազմում էլկոլոգիական վիջակի վերաբերյալ,կտեսնենք, որ վիճակը, ինչպես և զարդացող այլ երկրներում, անմխիթար է:
Բացի այդ, եթե խոսում ենք Երևանի մասին, ապա պետք է հիշել Երևանի կարևորագույն խնդիրներից մեկիգերբնակեցման մասին: Դա ոչ միայն էկոլոգիական, այլ նաև աշխարհադրական հիմնախնդիր է: Այսպիսիգերբնակեցված քաղաքում էկոհամակարերի պահպանումը մեծ հեռանկարներ չունի:

4.     Եթե պակասի Էներգիայի, ֆոսֆորի, ածխածնի կամ ազոտի հոսքը, ապա միանշանակ դա կսպառնաէկոհամակարգի ոչնչացմանը: Այս ոչ օրդանական նյութերից յուրաքանչյուրը ունի իր դերը բնության մեջ:Օրինակ ֆոսֆորը պատասխանաըու է կենդանիների և բույսերի աճ համար, ածխածինը ապահովում էկենդանիներին եներգիայով, ազոտը հիմնականում լինում է հողերում և բերիացնում է դրանք, ապահովելովկյանք բոլոր բույսերի և կենդանիների  համար: